اطلاعات مفيد گردشگري مشهد:
مشهد مقدس مزين به وجود مبارک حضرت امام رضا(ع) مهم ترين شهر مذهبي ايران است که در تمام روزهاي سال پذيراي دوستداران اهل بيت(ع) است. وجود حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) در اين منطقه سبب توسعه و رونق اقتصادي اين شهرستان شده است. صنعت جهانگردي در مشهد از اهميت و اعتبار ويژه‌اي برخوردار است. اهميت ويژه شهر مشهد در درجه نخست به خاطر جايگاه زيارتي آن است که به طور دايم گروه گروه مردم ايران و ديگر مسلمانان کشورهاي گوناگون اسلامي را براي زيارت به سوي خود مي کشاند. علاوه بر جهانگردان مسلمان، بسياري از جهانگردان غيرمسلمان نيز آرزوي بازديد اين آثار و زيارت مسلمانان را در‌اين گونه زيارتگاه ها دارند. مشهد به پاس وجود حرم مطهر ثامن الائمه(ع) و نيز به لحاظ جايگاه گردشي و فرهنگي خود، سراسر سال را با بيش ترين جمعيت مي گذراند. در مشهد توليدات هنري، نقش پر اهميتي در اقتصاد ناحيه داشته و شمار زيادي از مردم، در بخش صنايع دستي شاغل هستند. رايج ترين صنايع دستي مردم مشهد و پيرامون آن، بافت فرش، قاليچه، گليم، شعربافي، نمد مالي، پوستين دوزي، سنگ تراشي، قلم‌زني روي سنگ، سفال‌گري، سبد و حصيربافي ، فرآورده هاي چوبي و فلزي، نقاشي روي چرم و… است. روند بازرگاني حاکم بر اقتصاد ايران ، بر پيکره بازرگاني استان خراسان، به ويژه ناحيه مشهد نيز تاثير داشته است. از گذشته هاي دور، بخش بزرگ توليد مشهد را فرآورده هاي کشاورزي و صنايع دستي به خود اختصاص مي داده است. بيش‌ترين کالاهاي صادراتي اين ناحيه در سطح ملي، فرآورده هاي کشاورزي، مانند گندم، زعفران، زرشک، کشمش، پوست دام و در مورد صنايع دستي، قالي، فيروزه تراشيده شده و پوستين بوده است
.
.
حرم مطهر
حرم حضرت رضا (ع) که روضه منوره نيز گفته مي شود و در زير گنبدي زرين قرار دارد با رواقهاي گوناگوني که هر يک نام جداگانه اي دارند، احاطه شده است. مرقد مطهر حضرت رضا (ع) در داخل ضريح قرار دارد. هنرمندان زبردست اوج قدرت هنري خود را در خلق آثار زيبا و شکوهمند اين مکن بکار گرفته اند. ديوارهاي حرم تا ارتفاع ۲۰ سانتي متر با سنگ مرمر پوشيده شده است و بالاي آن به ارتفاع ۹۲ سانتي متر با کاشيهايي بسيار گرانبها و ارزشمند، مشهور به «سلطان سنجري» مزين شده است. برروي اين کاشيهاي نفيس آيات قرآن و احاديث معصومين (ع) با خطوط رقاع و ثلث و نقشهاي اسليمي برجسته ديده مي شود. کتيبه بسيار مهمي که در حرم مطهر به چشم مي خورد، در زير گنبد بر سر ديوارهاي حرم است و حرم مطهر را دور مي زند. بر اين کتيبه که ۸۰ سانتي متر عرض دارد. سوره مبارک جمعه با خط ثلث جلي نوشته شده است. که اثر خطاط مشهور دوره صفوي «عليرضا عباسي» است.
.
.
رواقها
در اطراف حرم مطهر رواقها و بيوتات مختلفي احداث شده است که مشهورترين اين رواقها عبارتند از: مسجد بالاسر، دارالسياده، دارالحفاظ، دارالسلام، دارالسرور، دارالزهد، دارالذر، دارالسعاده، گنبد حاتم خاني، دارالضيافه، گنبد الهوردي خان، توحيد خانه، دارالفيض، دارالشکر، دارالشرف و رواق بزرگ دارالولايه.
گنبد طلا
بقعه مبارکه حرم رضويه داراي گنبد طلا و درخشاني است که بر فراز حرم امام رضا(ع) قرار دارد و بزرگترين و نمايان ترين شاخص و نماد «مشهد مقدس» به شمار مي رود. ارتفاع آن از کف حرم تا بالاي گنبد ۲۰/۳۱ متر است. کتيبه بزرگي به صورت يک نوار گنبد را دور مي زند. اين کتيبه به خط «عليرضا عباسي» مي باشد.
.
صحن جديد قاجاريه (صحن آزادي)
اين صحن در مشرق حرم مطهر واقع شده است. اين صحن نيز داراي چهار ايوان است. مشهورترين آنها، ايوان طلاست که متصل به حرم مطهر مي باشد.
صحن عتيق صفويه (صحن انقلاب)
يکي از زيباترين و با شکوه ترين اماکن آستان قدس رضوي صحن عتيق صفوي يا صحن انقلاب است. در اين صحن چهار ايوان به نامهاي: ايوان عباسي (شمالي)، ايوان طلا (جنوبي)، ايوان نقارخانه (شرقي) که ساختمان نقارخانه بر روي آن ساخته شده است و ايوان ساعت (غربي) که ساعت بزرگي بر آن قرار دارد ديده مي شود. بناي اين ايوان ها از بهترين نوع هنر معماري اسلامي است ساختمان ايوان طلاي اين صحن به دستور اميرعلي شيرنوائي وزير دانشمند «سلطان حسين بايقرا» در سال ۸۷۲ ق بنا شده است. ولي تکميل بناي اين صحن به دستور شاه عباس انجام گرفته است. بناي زيباي نقاره خانه، سقاخانه (حوض اسماعيل طلايي) در وسط صحن انقلاب و ساعت برروي ايوان غربي از ديدنيهاي اين صحن است.
صحن جمهوري اسلامي
اين صحن به وسعت ۰۰۰/۱۰ متر مربع در سال ۱۳۶۵ ش. احداث شده است. در اين صحن دو گلدسته در پشت سردرهاي شمالي و جنوبي هر يک به ارتفاع ۳۰ متر ساخته شده است. صحن مذکور از طريق رواق دارالولايه به حرم مطهر مرتبط مي شود.
صحن قدس
اين صحن بعداز انقلاب احداث و ۲۵۰۰ متر مربع وسعت دارد. در طبقه همکف آن ۲۸ حجره به ارتفاع ۶ متر و يک ايوان به وسعت ۱۵۰ متر مربع که به ايوان قبله معروف است بنا شده است.
صحن موزه (رواق در دست احداث دارالامامه)
اين صحن در مجاورت مسجد گوهرشاد و مقابل خيابان امام رضا (ع) (خيابان تهران) واقع است. و بيش از ۸۳۰۰ متر مربع وسعت دارد. مطالعات پوشش سقف اين صحن به منظور ايجاد رواقهائي در آن در دست تهيه است. صحن بزرگ جامع رضوي در مقابل صحن موزه مي با شد.
مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد يکي از مشهورترين مساجد ايران است. اين مسجد که در مجاورت حرم حضرت رضا (ع) قرار دارد، به دستور «گوهرشاد خاتون» همسر «شاهرخ تيموري» در سال ۸۲۱ ق ساخته شده است. هم اکنون مساحت کل اين مسجد ۹۴۱۰ متر مربع مي باشد. اين مسجدداراي يک صحن و چهار ايوان و هفت شبستان بزرگ است در طرفين ايوان زير گنبد يا ايوان مقصوره، دو مناره زيبا، هر يک به بلندي ۴۰ متر قرار دارد. منبر آن در سال ۱۲۴۳ ق به شيوه منبت کاري از چوب گردو ساخته شده است. در اين منبر آهن و ميخ به کار نرفته است.
کتابخانه و مرکز اسناد آستان قدس رضوي
ساختمان بزرگ کتابخانه در محل بين بست بالا (بست شيخ توسي) و بست طبرسي قرار دارد. سابقه تأسيس کتابخانه آستان قدس رضوي به سال ۶۱۸ ق مي رسد. اين کتابخانه اکنون يکي از غني ترين و بزرگترين کتابخانه هاي جهان اسلام و خاور ميانه است. اين کتابخانه به ۳۶ زبان کتاب دارد. قديمي ترين کتب خطي کتابخانه، آرشيو مجلات و روزنامه هاي قديمي و جاري اين کتابخانه از اهميت خاصي برخوردار است. ساختمان جديد کتابخانه با گنجايش يک ميليون جلد کتاب و چندين سالن مطالعه و ساير امکانات در سالهاي اخير احداث شده است. بنياد پژوهش هاي آستان قدس رضوي در نزديکي کتابخانه واقع شده است.
.
موزه هاي آستان قدس رضوي
موزه مرکزي آستان قدس رضوي يکي از زيباترين و غني ترين موزه هاي ايران به شمار مي رود. ساختمان آن در ضلع شرقي صحن موزه يا صحن امام خميني قرار دارد. قدمت اشياي آن به قرن ششم هجري مي رسد. از آثار بي نظير اين موزه سنگ مرقد امام هشتم است که به خط کوفي برجسته در سال ۵۱۶ ق با نهايت ظرافت حجاري شده است. که بر لوحي از مخمل قرار دارد. موزه قرآن، موزه تمبر، موزه سکه و موزه تاريخ مشهد از ديگر موزه هاي آستان قدس رضوي مي باشد. دانشگاه علوم اسلامي رضوي، مهمانسراي حضرت، دارالشفاي امام رضا(ع) از ديگر اماکن و مجموعه هاي اطراف حرم مطهر حضرت رضا (ع) مي باشد.
.
مزارات و بناهاي مذهبي تاريخي مشهد
يکي از سنن نيک اسلامي، گرامي داشت بزرگان دين و دانش است که حتي پس از درگذشت آنان، نسبت به آرامگاهشان رعايت مي شود. و اين نمونه اي از حس حق شناسي ايرانيان است که موجب تشويق آيندگان مي شود تا با کسب دين و دانش نام خود را جاويد (مخلد) و آرامگاه خويش را مورد احترام و تقديس اهل معرفت قرار دهند.اين بزرگداشت چه بسا به صورت بناي يادبودي و يا بقعه و آرامگاهي مجلل، جلوه مي کند.
در شهر مشهد به جهت اينکه مدفن مطهر حضرت امام رضا (ع) مي باشد بزرگان و دانشمندان بسياري در محوطه حرم مطهر و ساير نقاط مدفون هستند از آن جمله: آرامگاه دانشمند بزرگ اسلامي بهاالدين محمد عاملي معروف به شيخ بهائي در صحن موزه. آرامگاه شيخ حر عاملي محدث بزگر و مولف کتاب وسايل الشيعه در صحن عتيق صفويه آرامگاه شيخ طبرسي مفسر بزرگ قرآن متوفي به سال ۵۴۸ ق صاحب تفسير مجمع البيان در گورستان ابتداي خيابان طبرسي (باغ رضوان) که اخيراً آرامگاه جديدي بر آن ساخته اند. آرامگاه شيخ محمد عارف متوفي به سال ۹۸۵ ق مشهور به پير پالاندوز در ابتداي پايين خيابان مي باشد.
آرامگاه خواجه ربيع
«ربي بن خثيم» مشهور به خواجه ربيع از شخصيتهاي اسلامي است که به زهد مشهور بوده است. بقعه او در وسط باغي با گنبدي مرتفع قرار دارد. تاريخ ساختن آن مربوط به قرن ۱۱ ق و از بناهاي دوره صفوي است. وفات خواجه ربيع را سال ۶۳ ق ذکر کرده اند. داخل بقعه دو کتيبه به خط «عليرضا عباسي» نوشته شده است. اين زيارتگاه در انتهاي بلوار خواجه ربيع واقع است. آرامگاه خواجه اباصلت و خواجه مراد، در ابتداي جاده مشهد نيشابور گنبد خشتي «مدفن امام زاده محمد» در خيابان طبرسي، گنبد سبز «مدفن شيخ محمد مومن» در خيابان آخوند خراساني از ديگر مزارات و ابنيه تاريخي شهر مشهد است.
.
.
آرامگاه فردوسي
حکيم ابوالقاسم فردوسي در سال ۴۱۱ ق زندگي را بدرود گفت. بزگترين حماسه سراي ايران شاهنامه را در مدت ۳۰ سال سروده است. آرامگاه اين شاعر نامي در ۲۴ کيلومتري شمال غربي مشهد (توس) در مسير جاده مشهد ـ قوچان واقع شده است. آرامگاه فردوسي در باغ بسيار مصفائي قرار دارد. داخل محوطه آرامگاه تابلوهاي سنگي زيبا از داستانها و حماسه هاي شورانگيز شاهنامه وجود دارد. در مغرب باغ آرامگاه موزه فردوسي قرار دارد.
بناي هارونيه
در نزديکي آرامگاه فردوسي بناي هارونيه قرار دارد که تاريخ دقيق بنا روشن نيست. وجه تسميه اين بنا معلوم نمي باشد. احتمالاً اين ساختمان مدتي خانقاه بوده است. چون آرامگاه امام محمد غزالي در توس مي باشد ولي محل آن دقيقاً روشن نيست در مجاورت اين بنا به يادبود اين دانشمند، سنگ مزاري نصب شده است.
.
.
آرامگاه و موزه نادر
در بالاخيابان مشهد و در چهار راه شهدا، در ميان باغ مصفايي آرامگاه نادر بنا شده است. اين ساختمان در سال ۱۳۳۸ هجري شمسي ساخته شده است. مجسمه نادر در حالي که سوار بر اسبي است و تبر زين در دست دارد بر فراز آرامگاه نصب شده است. ارتفاع اين مجسمه ۵ متر مي باشد. وزن تقريبي آن حدود ۱۴۰۰۰ کيلوگرم است.در داخل آرامگاه موزه اي هم وجود دارد. آرامگاه افسر رشيد و فداکار شهيد سرهنگ محمدتقي خان پسيان نخستين فرمانده و بنيان گذار ژاندارمري در ايران در پشت بناي آرامگاه نادر قرار دارد.
.
زيارتگاه ميامي (امام زاده يحيي)
در ۵۰ کيلومتري مشهد در مسير جاده سرخس آرامگاه امام زاده يحيي قرار دارد. او از فرزندان زيد و نواده امام سجاد (ع) است. و در سال ۱۰۷ ق در جنگي با حکام اموي به شهادت رسيد. بقه مبارکه امام زاده يحيي و بناي ساختمان آن متعلق به قرن دهم هجري است. که در سال هاي اخير مجدداً بازسازي و توسعه يافته است.
جاذبه هاي سياحتي مشهد
کوهسنگي
تفرجگاه کوه سنگي در جنوب غربي مشهد در انتهاي خيابان کوهسنگي و در دامنه کوههاي جنوبي مشهد قرار دارد. اين پارک داراي استخر و سالن غذاخوري براي پذيرايي عمومي مي باشد. طرح توسعه گردشگاه کوهسنگي شامل ايجاد فرهنگسرا، موزه مردم شناسي، امکانات ورزشي از سال ۱۳۷۶ آغاز شده است. مجموعه تفريحي و فرهنگي کوهسنگي پس از توسعه، پيرايش و بازسازي بصورت بزرگترين تفريحگاه مشهد در خواهد آمد.
.
پارک ملت
اين پارک در مغرب مشهد و در حاشيه بلوار وکيل آباد واقع است. مساحت آن ۰۰۰/۷۲۰ متر مربع مي باشد. پارک ملت از بزرگترين و با صفاترين پارکهاي مشهد محسوب مي شود. دانشگاه فردوسي مشهد در مقابل اين پارک واقع شده است.
پارک جنگلي وکيل آباد
بوستان وکيل آباد در انتهاي بزرگراه وکيل آباد قرار دارد که داراي قناتي با آب گوارا مي باشد. در مجاورت پارک جنگلي وکيل آباد مجموعه تفريحي کوهستاني پارک شادي قرار دارد. در اين مجموعه انواع وسايل تفريحي و سرگرمي وجود دارد.
پارک ميرزا کوچک خان جنگلي
اين پارک در خيابان دانش شرقي قرار دارد. اين پارک داراي استخر شنا و امکانات تفريحي و ورزشي مي باشد. ساير پارکهاي بزرگ مشهد عبارت است از باغ ملي در خيابان امام خميني (ره)، پارک وحدت، پارک مصلي، پارک کودک، پارک دانشگاه، بوستان قائم در بحرآباد، پارک جنگلي فرودگان و …
مراکز خريد
بازار رضا
بزرگترين مرکز خريد مسافران و زائران بازار رضا مي باشد. در اين بازار انواع سوغات مشهد از قبيل: فيروزه، انگشتر عقيق، طلاجات، عطريات، زعفران، نبات، مهر و سجاده و تسبيح به فروش مي رسد. اين بازار در فضايي به طول ۸۰۰ و عرض ۳۰ متر ساخته شده است که مجموعاً ۷۲۰۰۰ متر مربع زيربنا دارد. طول بازار در دو دالان ودو طبقه جمعاً ۳ کيلومتر مي باشد. در ازاي هر بازار ۷۵۰ متر است. بازارچه عباس قلي خان در کنار مدرسه علميه عباس قلي خان در ابتداي پايين خيابان و بازارچه عيدگاه و سراي عزيزاله اف از ديگر مراکز عرضه کالاي سوغات زائران مي باشد.
مجموعه تجاري بازار مولوي به فاصله ۸۰۰ متر از حرم مطهر در بولوار مصلي (مصلي ۹) مرکز توزيع و عرضه لوازم التحرير، لوازم آرايشي و بهداشتي، لوازم خرازي و سوغات براي زائران مي باشد.
.
.
از مراکز بزرگ تجاري اين شهر مي توان به زيست خاور، الماس شرق، پروما، تابان، کيان سنتر و بازار رضا اشاره کرد. به دليل وجود جاذبه هاي فراوان تاريخي-مذهبي و فرهنگي در مشهد، درحال حاضر نيمي از هتل ها و هتل آپارتمان هاي ايران در شهر مشهد قرار دارند.
نمايشگاه بين المللي مشهد امروزه به عنوان بزرگترين و فعالترين نمايشگاه بين المللي تجاري در ايران بعد از نمايشگاه بين المللي تجاري تهران فعاليت مي کند. مشهد بعلت هم جواري با کشورهاي آسياي ميانه و موقعيت صنعتي سالانه ميزبان ده ها نمايشگاه بين المللي است. در حال حاضر مديريت سايت رسمي نمايشگاه هاي ايران به عهده نمايشگاه مشهد مي باشد.
الماس شرق
.
زيست خاور
.
اماکن سياحتي حومه مشهد
بند گلستان
بعداز پارک جنگلي وکيل آباد در فاصله ۴ کيلومتري طرقبه بند قديمي گلستان برروي رودخانه گلستان قرار دارد. طول تاج بند در حدود ۱۲۰ متر، ارتفاع آن ۱۴، عرض پايه ۲۸ و عرض تاج ۱۴ متر مي باشد.
طرقبه
در جنوب غربي مشهد بخش طرقبه واقع شده است. اين آبادي در منطقه کوهستاني و داراي باغهاي فراواني است. رودخانه اي از کنار آن عبور مي کند. در اين بخش پارک عمومي زيبايي وجود دارد. سبدهاي دستي ساخته شده توسط روستاييان اين بخش سوغات طرقبه مي باشد.
.
.
شانديز
در منطقه کوهستاني شانديز، چشمه سارها و باغات فراواني وجود دارد. پوستين دوزي يکي از صنايع دستي اين منطقه است.
.
.
بخش کلات
بخش کلات از توابع شهرستان مشهد، در ۱۵۱ کيلومتري شمال مشهد قرار دارد و منطقه اي تفريحي و خوش آب هوا (به ارتفاع ۲۱۰۰ متر از سطح دريا) محسوب مي شود.
آثار تاريخي آن عبارتند از
ـ کاخ خورشيد: ساختمان کاخ از دوره نادرشاه است و معماري آن به سبک هندي و به شکل استوانه اي است. اين کاخ در ۳ طبقه و به ارتفاع ۲۵ متر بنا شده است.
مسجد کبود: از بناهاي دوره نادر است. زيباترين قسمت مسجد گنبد آن است که دو قابه مي باشد.
ـ کتيبه نادري: در آستانه ورود به کلات در کنار رودخانه مصفايي محلي به نام (دربند) قرار دارد. بر ديواره کوه کتيبه اي حک شده است که به (کتيبه نادر) معروف است.
آب هوا
مشهد به دليل موقعيت جغرافيايي خاص که در منطقه مرزي بين شمال و جنوب خراسان قرار دارد و همچنين تداخل جبهه‌هاي مختلف آب و هوايي، داراي آب و هوا و خصوصيات ويژه اقليمي است و قسمت اعظم دشت مشهد-نيشابور، جزء اقليم سرد و خشک و قسمتي از دشت مشهد-قوچان، نيم خشک و سرد و بخش کوچکي از بلندترين ارتفاعات رشته کوههاي بينالود و هزار مسجد جزء اقليم مرطوب سرد مي‌باشد و در مجموع مشهد داراي آب و هواي متغير، اما معتدل و متمايل به سرد و خشک است و از تابستان‌هاي گرم و خشک و زمستان‌هاي سرد و مرطوب برخوردار است. رودخانه مهم آن کشف رود است که از شاخه‌هاي مهم آن رادکان، طرقبه، جاغرق، دهيار، زشک، گلستان و دولت‌آباد است.منابع تأمين آب زيرزميني دشت مشهد شامل چشمه، قنات، چاه عميق و نيمه عميق است.